De Ahornstraat in Haagse Bomenbuurt
Van sportveld
naar woonstraat
door Hans Piët
DEN HAAG - Even heeft het ernaar uitgezien dat de Ahornstraat - deel van de Bomenbuurt - een heel ander karakter zou krijgen dan nu het geval is. Aan het begin van de vorige eeuw hebben burgemeester en wethouders namelijk het plan het eigendom van bouwgrond-maatschappij Houtrust om te vormen tot een wijk voor de welgestelde Hagenaar. Het gaat om een terrein dat ten noordwesten van de Esdoorn- en de Pijnboomstraat ligt en een omvang heeft van 229.500 m2. Opvallend aan het door de gemeente getekende ontwerp is, dat slechts een beperkt deel van het dan duingebied straten toont. Een erg groot segment is in hun ogen bestemd voor de aanleg van een park. Niet onlogisch is, dat maatschappij Houtrust daar bezwaar tegen maakt. Het gevolg is, dat het besluit van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland tot goedkeuring van dit door de gemeente uitgewerkte plan tot uitbreiding, op 4 augustus 1913 bij koninklijk besluit (nr. 18) wordt vernietigd. Vier jaar later voert het provinciaal bestuur aan dat zij min of meer gedwongen werd deze beslissing te nemen. ‘Wij hebben onze goedkeuring slechts verleend omdat verder uitstel, gezien de woningnood, ons niet geraden voorkwam’.
Documenten geven aan dat de gemeente dertig procent ofwel 46.280 m2 van het terrein wil omvormen tot plantsoen. Heel gelukkig is ze met de loop van de Afzanderijvaart ‘en het naast dit water lopende, schilderachtige wandelpad’, aldus directeur gemeentewerken Isaac Anne Lindo. ‘Wenselijk is, daar zo min mogelijk aan te veranderen en geen schoeiingsmuurtjes langs de vaart te maken, doch de waterkant zijn natuurlijk aanzien te doen behouden’.
Maatschappij tot exploitatie van onroerende goederen Houtrust heeft voor dat groen 5,5 procent ofwel 12.494 m2 gereserveerd. Na langdurige en scherpe onderhandelingen volgt in 1916 de wederzijdse goedkeuring er een tuinstadwijk van te maken.
In de eerste gesprekken stelt de aan de Laan van Meerdervoort 141 woonachtige Houtrust-directeur Jan Frederik Raymond van der Wall nog de voorwaarden dat de gemeente de gehele kosten van de plantsoenaanleg voor haar rekening zal nemen. Hij ziet het als een compensa-tie voor de betrekkelijk grote oppervlakte die zijn maatschappij voor straten, plantsoenen en water aan de gemeente gaat afstaan. Er komt een compromis uit de bus. Daaruit blijkt, dat Van der Wall bereid is de boombeplanting in zijn geheel te betalen. Het gaat om een bedrag van 6650 gulden (€ 3018). Daarnaast is hij genegen de kosten van de aanleg van de plantsoe-nen met de gemeente te delen. Met die inbreng van 30.250 gulden (€ 13.727), op een totaal van 60.500 gulden (€ 27.454), is Houtrust dus 36.900 gulden (€ 16.744) kwijt.
Bruggen
Voor de bouwmaatschappij
zijn het echter niet de enige onkosten. Zo moeten er, ten behoeve van de
brandweer, twee afritten naar de Afzanderijvaart komen en zijn er de uitgaven voor de
bouw van twee bruggen over dit water. Ook komt Houtrust met de gemeente overeen dat de maatschappij, ondanks dat ze er in eerste instantie niets aan heeft, voor de helft tot een bedrag van 18.500 gulden (€ 8395),
 |
| Tekening van de bruggen die gebouwd moeten gaan worden. Tekening: HGA |
(€ 1134),
en van twee duikers in de Beek, een water dat onder meer door de Bosjes van Pex
stroomt. Directeur gemeentewerken Lindo maakt in een brief aan Van der Wall
zijn excuses dat die duikers niet voor de helft voor rekening van de gemeente
kunnen komen. ‘Ze liggen midden in het bouwplan zodat ik geen vrijheid kan vinden
de kosten te delen’.
Om haar stratenplan, dat
voor twee derde uit klinkers en een derde uit scoriae bricks zal bestaan, te kunnen
uitvoeren mag Houtrust van burgemeester en wethouders ten westen van haar
terrein, over gemeentegrond, een spoor aanleggen voor het vervoer van zand. De
vergoeding die de maatschappij ervoor betaalt, is 200 gulden (€ 91) per maand
of een deel daarvan. Dat spoor moet overigens worden aangebracht in overleg met
de directie van gemeentewerken. Afgesproken wordt dat bouwgrondmaatschappij
Houtrust 45 procent van de totale oppervlakte grond aan de gemeente zal
overdragen. Dat het in twee of drie gedeelten gebeurt, is geen bezwaar. Wel
komt er de bepaling dat in de eerste plaats grond wordt afgestaan voor de
aanleg van straten ‘bij welke de gemeente hoofdzakelijk belang heeft’.
Eerder in een schrijven van 21 augustus 1916 heeft Johannes Gerardus Vos, directeur van
 |
| Een van de stratenplannen. Tekening: HGA |
Dat Houtrust voor een echte woonwijk kiest met een maximum aan huizen blijkt in eerste instantie niet
alleen uit de plattegrond die ze in 1912 bij de gemeente inlevert. Cijfers
tonen aan dat de maatschappij 66 procent ofwel
151.221 m2 wil inrichten als bouwterrein. De gemeente wil niet verder gaan dan 47 procent ofwel 108.550 m2. Houtrust kiest ook voor minder brede straten waardoor het in totaal maar 28,5 procent
(65.282 m2) van het geheel in beslag neemt, terwijl de gemeente er 67.530 m2 (30
procent) voor uit wil trekken. Van der Wall laat begin 1915 aan de gemeenteraad
weten: ‘als Houtrust uw plan uitvoert, blijft er van de 22 hectare en 85 aren nog geen 10 hectare, 91 aren en 45 ca bouwgrond over’.
Een paar maanden eerder,
in september 1914, heeft hij van de gemeente een stratenplan toegestuurd
gekregen dat is gesitueerd tussen de Beek en Duinrust. Ook dit keer is zijn kritiek niet
mals. ‘Tot uitvoering zal ik in geen geval meewerken. Alle aanleg voldoet niet
aan matige eisen van welstand. Het plan is niet in overeenstemming met de
omgeving waarin het tot uitvoering gebracht zou moeten worden. Ook is
hoegenaamd geen rekening gehouden met het aanwezige natuurschoon’.
Ahornstraat
Dat er in ‘zijn’ wijk uiteindelijk
van een Ahornstraat en een Hanenburglaan sprake is, staat in eerste instantie niet
vast. Er is vanaf 1912 behoorlijk gegoocheld met straatontwerpen. Het is het
gevolg van het feit dat er geen uitbreidingsplan is noch een door de raad
vastgesteld stratenplan. Het betekent onder meer dat de op 31 maart 1914 schuin getekende straten op een ingezonden plan verdwijnen om plaats te maken voor rechthoeken. In een op 2 september 1915 door directeur Van der Wall ingeleverde tekening is te zien hoe tussen de Pijnboomstraat (deel van Duinrust) en de
 |
| Een stratenplan met schuin getekende straten. Tekening: HGA |
Hogere Burgerschool voor meisjes
Het gemeentebestuur, onder leiding van burgemeester jhr. mr. dr. Herman Adriaan van Karnebeek, heeft vergaande plannen met de drie bouwterreinen. Zo voorziet ze een 2e Christelijke Hogere Burgerschool voor meisjes op het 5400 m2 grote terrein tussen de straten VII en VIII dan wel op de 4500 m2 tussen de straten XXVII en XXIX. Het perceel tussen de straten XXVIII en XXIX zou gebruikt kunnen worden voor de bouw van een school voor lager onderwijs. Mocht dat niet doorgaan ‘dan zal er in de toekomst zeker behoefte bestaan om in deze belangrijke stadswijk een terrein van de gezegde afmeting te bezitten’, aldus Van Karnebeek. ‘Te denken valt aan het plaatsen van een ander gebouw voor de openbare dienst van de gemeente’
 |
| De door de gemeente aangekochte grond - tussen de stippellijn - die in eerste instantie als speelveld wordt gebruikt door scholen en verenigingen. Tekening: HGA |
Twee jaar nadat de raad op 21 mei 1917 het stratenplan heeft goedgekeurd, wordt voor twee percelen grond gekozen. Het gaat om het terrein tussen de straten XXVIII en XXIX of wel AN 888 groot 22 aren en 46 ca en het perceel gelegen tussen de straten VII en VIII of wel AN 932 groot 55 aren en 58 ca. Voor eerstgenoemde grond betaalt de gemeente 28.075 gulden
(€ 12.740). Voor het perceel waarop de Hogere Burgerschool voor meisjes
moet komen is het bedrag 61.138 gulden (€ 27.743). Dat de ondertekening door
burgemeester Van Karnebeek op zich heeft laten wachten, heeft mogelijk te maken
met de in de overeenkomst vastgelegde bepalingen dat bouwgrondmaatschappij Houtrust
verplicht is ervoor te zorgen dat de straten, waaraan bedoelde terreinen
gelegen zijn, vóór de koop aangelegd, gerioleerd en in verbinding met bestaande
openbare straten zijn gebracht.
Dat de gemeente op 7 mei
1919 eigenares is geworden, betekent niet dat direct tot actie wordt
overgegaan. Terwijl niet veel verder op de door architect Thomas Anema ontworpen
1ste Christelijke Hogere Burgerschool zijn nieuwe onderkomen krijgt,
het gebouw wordt op 31 oktober 1925 officieel geopend aan de Populierstraat 109,
blijft de zandvlakte AN 932 leeg. Pas op 7 maart 1927 spreken B&W het
voornemen uit het perceel tussen de Ahornstraat en de Hanenburglaan aan de
Vereeniging voor Christelijk Middelbaar Onderwijs te verhuren. Het gaat om een
bedrag van 400 gulden (€ 181) per jaar. Wie zich daar vooral hard voor heeft
gemaakt, is Maarten de Haan. De met Jeannette Käthe Erika Wagter getrouwde
gymleraar, die in de Goudenregenstraat 249 woont en lesgeeft op de Populier, is namelijk een warm voorstander van
sporten in de openlucht. Het probleem waar hij al snel tegenaan loopt, is dat
er op het uit zand en onkruid bestaande speelveld geen gras wil groeien, wat
het sporten erg lastig maakt. Het betekent dat de gemeente bij raadsbesluit van
16 november 1931 min of meer gedwongen wordt actie te ondernemen. Ze investeert
voor 5600 gulden (€ 2541) in het sportterrein. Dat het om een beperkte uitgave
gaat, komt omdat de werkzaamheden niet worden uitgevoerd door de dienst Groenvoorziening
van de gemeente maar door de stichting. Als het schoolspeelveld begin 1932 aan
alle eisen voldoet, wordt besloten het perceel met ingang van 1 oktober 1932
niet alleen op bepaalde uren af te staan aan de Vereeniging voor Christelijk
Middelbaar Onderwijs, maar het ook, voor zover mogelijk, in huur te geven aan
daarvoor in aanmerking komende verenigingen.
Stokroosplein
Echt lang mag het Christelijk College De Populier geen gebruik maken van het vernieuwde sportveld, dat is afgesloten door hoge hekken waar de Schoonheidscommissie in eerste instantie bezwaar tegen maakt omdat ze ‘niet voldoen aan redelijk te stellen welstandseisen’. Op 1 augustus 1935 wordt het aan het beheer van de stichting onttrokken zodat het alsnog als bouwgrond kan worden uitgegeven. Voor het verplichte vak lichamelijke oefeningen wordt een sportterrein aan het Stokroosplein gevonden. Die verandering van bestemming valt niet bij iedereen in goede aarde. Een tegenstander is de gepensioneerde majoor van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger Isidoor Kosman die aan de Ieplaan 108 woont en dus uitzicht heeft op het veld. In zijn brief van 12 november 1935 benadrukt hij hoe die kleine sportvelden voorzien in een behoefte. ‘Elke avond in de zomer, maar vaak ook in het najaar spelen grote aantallen kinderen in de Ahornstraat. Geef ze het speelveld en laat in de winter bij de juiste temperaturen het perceel onderlopen om het op die manier om te vormen tot ijsbaan. Zo maakt u onze wijk tot een aangename woonwijk en niet tot een garagewijk voor automobielen’.
 |
| De, in geel gekleurde, stukken grond die de gemeente in eerste instantie wil aankopen. Ze kiest uiteindelijk niet voor het middelste deel. Tekening: Haags Gemeente Archief |
Ingenieur Pieter Bakker
Schut, directeur van de Dienst der Stadsontwikkeling en Volkshuisvesting, laat niet
veel later aan de gemeenteraad weten niets fout te doen. ‘Het terrein is
aangekocht voor schoolbouw. Het is daarvoor in de eerste jaren niet gebruikt en
is daarom tijdelijk als speel- en sportterrein ingezet. Nadat gebleken was dat
het niet meer voor het stichten van een school behoefte te worden gereserveerd
en voor het leervak lichamelijke oefeningen van de Christelijke Hogere
Burgerschool een terrein elders was gevonden, werd besloten de tijdelijke
bestemming van sportveld te beëindigen en het terrein, in aansluiting met de aangrenzende
gronden, wederom voor bebouwing in te zetten. De enige afwijking met vroeger is
dus, dat er in plaats van een school nu woonhuizen zullen komen. Bovendien is het,
gezien de financiële situatie van de gemeente, niet langer verantwoord het
terrein als sportveld te gebruiken’.
Van Harlingen
De kritiek vanuit de gemeenteraad dat de grond nooit had moeten worden aangekocht, wordt snel weerlegd. Na taxatie blijkt namelijk dat het perceel nu 20 gulden (€ 9) en geen 11 gulden (€ 5) per m2 waard is. Bovendien wordt er heel rap een koper gevonden die f 23,50 (€ 11) per m2 neertelt. Het gaat om de gewezen metselaar Arij (41 j.) en de ex-meubelhandelaar Ludovicus Johannes van Harlingen (36 j.), beiden woonachtig aan de Tomatenstraat 256. De broers tonen op 3 januari 1936 interesse. De prijs voor de 5558 m2 grond is dan al bij besluit van 8 november 1935 vastgesteld op 130.613 gulden (€ 59.269). De bebouwingsverordening volgt bij raadsbesluit van 9 december 1935, met een goedkeuring door Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland op 25 februari 1936. Daarin wordt vastgelegd dat de grond aan de Hanenburglaan in verband met de ligging aan een fraaie plantsoenaanleg, uitsluitend met woonhuizen mag worden bebouwd. Aan de Ahornstraat, welke straat door de aanwezigheid van pakhuizen en garages inmiddels een gemengde bestemming heeft gekregen, kunnen volgens burgemeester en wethouders zonder bezwaar op de begane grond winkels, werk-
 |
| Voorgevel met stenen erkers in de Ahornstraat. Tekening: Hans Piët |
Op 8 januari 1936 wordt
het voorlopig koopcontract tussen de bouwondernemers en de burgemeester getekend.
Twaalf dagen later, met een goedkeuring van Gedeputeerde Staten op 4 februari
(nr. 200), is het de beurt aan de officiële koopovereenkomst. Gemeentelijk Bouw- en Woningtoezicht heeft dan al de aanvraag voor de bouwvergunning
binnengekregen. Arie en Louis ontvouwen hierin het plan twaalf dubbele percelen,
bevattende vierentwintig benedenwoningen, vierentwintig eerste en vierentwintig
tweede etagewoningen neer te willen zetten met in de achtertuin van genoemde
percelen twaalf dubbele stenen bergplaatsen. Het ontwerp, met in de Ahornstraat stenen erkers, is van architect Johannes
Laurentius Joseph van den Hoek. Deze Hagenaar droeg met zijn werk een belangrijk
steentje bij aan de bouwstijl van de jaren dertig. De 72 portiekwoningen zijn elk
opgebouwd uit een voorkamer van 21 m2, een achterkamer van bijna 17 m2, een
keuken van iets meer dan 6 m2, een voorzijkamer van 9 m2, een achter-zijkabinet
van 11,5 m2 een krappe douchekast die op z’n breedst 1,55 meter is, 2 balkons en
twee geschikte bergplaatsen; een voor levensmiddelen en een voor brandstoffen
en afval. Dankzij de trap naar de eerste etage is op de begane grond de
voorzijkamer groter namelijk 17,5 m2. Om niet in elk pand een beweegbaar raam
aan te hoeven brengen in de douchekast, krijgt het duo toestemming om ter vervanging
een luchtkoker aan te leggen. Bouw- en woningtoezicht bepaalt tevens dat de 80 cm
brede portiektrappen met bordes moet worden voorzien van een goed
functionerende kunstlichtinstallatie. Deze moet van een half uur na
zonsondergang tot een half uur voor zonsopgang in gebruik zijn. De broers Van
Harlingen stellen de huurprijs van de Hanenburg-laan vast op 38 gulden (€ 17,24)
per maand voor de begane grond, 36 gulden (€ 16,34) voor de eerste etage en 34
gulden (€ 15,43) voor de tweede etage. In de Ahornstraat zijn die bedragen 36, 34
en 32 gulden (€ 14,52).
Bebouwingsverordening
Om de Hagenaar te laten weten wat er in de Ahornstraat en de Hanenburglaan te gebeuren staat, krijgt Ernst Pieter, als bode van het gemeentebestuur, op 6 maart 1936 de opdracht de officiële aankondiging in zake de bebouwingsverordening, aan de gevel van het stadhuis aan te brengen. Eenmaal terug moet hij met een handtekening verklaren dit naar eer en geweten te hebben gedaan. Op de gemeentesecretarie, afdeling Stadsuitbreiding en Bouwtoezicht (kamer 32) is vanaf 10 maart op elke werkdag van 9 tot 12 uur en van 14 tot 17 uur en op zaterdag
 |
| De door de broers Van Harlingen bedachte indeling van de bouwgrond AN932 Tekening: Haags Gemeentearchief |
van 9 tot 12.30 uur de bij raadsbesluit van
9 december vastgestelde verordening in te kijken en is een plattegrond van het
bouwterrein beschikbaar. Reclamebureau Remaco plaatst een kennisgeving over de
bebouwing op acht plaatsen in de stad zoals op de transformatorzuil in de Riouwstraat
bij het Bankaplein, in de 2e Antonie Heinsiusstraat bij het Frederik
Hendrikplein en in de Amalia van Solmsstraat. Wat daar niet wordt vermeld, is
dat Arie en Louis van Harlingen op 21 februari 1936 toestemming hebben gekregen
het perceel in tweeën te splitsen. Ze hebben de gemeente verzocht de grond aan
de Hanenburglaan nader vast te stellen op 28 gulden per m2 (€13) en die aan de
Ahornstraat te taxeren op 19 gulden per m2 (€ 8). Met die verandering blijft het
oorspronkelijk overeengekomen verkoopbedrag gelijk. Ook de overdracht zal in
twee gedeelten gebeuren. Burgemeester mr. dr. Salomon Jean René de Monchy heeft
er geen bezwaar tegen dat eerst de Hanenburglaan en vervolgens de Ahornstraat wordt verkocht. ‘De grond aan de Hanenburglaan wordt door mij en de koper hoger
gewaardeerd dan in de Ahornstraat. En dat is logisch gezien het fraaie,
natuurrijke uitzicht dat de bewoners aan de Hanenburglaan straks wordt geboden’.
 |
| Voorgevels van de panden aan de Hanenburglaan. De portiektrap zit verscholen achter een gezamenlijke voordeur. Tekening: Hans Piët |
De laatste afwijking van het oorspronkelijke plan volgt op 6 maart wanneer de broers Van Harlingen toestemming vragen de keukens en de kabinetten aan de achtergevel van een aantal woningen in de Ahornstraat een meter te mogen uitbouwen. Directeur Pieter Bakker Schut stemt zonder verdere discussie toe.
Geschiedenis
De bouw in Houtrust is niet het eerste project dat de broers Van Harlingen onder handen nemen. Wie terugbladert in de geschiedenis ziet dat Arie van Harlingen, die van 1923 tot en met 1925 heeft geprobeerd een loopbaan op te bouwen in het Canadese Toronto, er wel iets in ziet om als bouwondernemer aan de slag te gaan. In januari 1932 weet hij 1625 m2 erfpachtgrond te verwerven in de Ananas-, Tomaten- en Sinaasappelstraat. De jaarlijkse canon is berekend naar een gulden per m2 (€ 0,45) voor het daarop bouwen van eengezinshuizen. Een jaar later wacht 2400 m2 erfpachtgrond aan de Jacob Pronkstraat en de Weststraat in Scheveningen. De jaarlijkse canon bedraagt f 1,10 per m2 (€ 0,50). Doordat de koop valt binnen het plan van verbetering van Oud-Scheveningen - ten westen van de Keizerstraat - zijn er strikte regels voor de bebouwing en het gebruik van in dat plan begrepen grond.
In 1934 haakt Louis aan. Hij verwerft 2130 m2 erfpachtgrond aan de Troelstrakade en de Beatrijsstraat. Arie krijgt hetzelfde aantal vierkante meters toebedeeld aan de Troelstrakade en de Hadewychstraat. De jaarlijkse canon bedraagt f 1,50 per m2 (€ 0,68) als de grond wordt gebruikt voor het daarop bouwen van woningen. Wordt het voor andere doeleinden ingezet dan moet jaarlijks f 1,90 per m2 (€ 0,86) worden betaald. Vervolgens gaat het hard met het aankopen van erfpachtgrond door de broers. In december 1936 is er 3800 m2 aan het Veluweplein, de Hoefkade en de Marktweg. Ze willen er een aantal panden neerzetten bestaande uit een begane grond en twee etages, maar ook een woning met drie etages. De gemeenteraad weet niet of ze met dat laatste kan instemmen. Vooraf is wel vastgesteld dat ze f 1,30 per m2 (€ 0,59) gaan betalen, tenzij voor een ander soort project wordt gekozen. Op dat moment wordt het jaarlijkse bedrag met 40 cent (€ 0,18) verhoogd. Ook in 1937 wordt er door de Van Harlingens fors geïnvesteerd. Zo is er op 25 oktober de 2970 m2 erfpachtgrond tegen een prijs van f 1,10 m2 (€ 0,50) aan de Gaslaan, het terrein van de voormalige gasfabriek, maar ook grond aan de Ananas- en Amandelstraat. In november van dat jaar neemt Louis van Harlingen een deel van de erfpacht in de Groningsestraat over van de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij, terwijl Arie een stuk grond verwerft aan de Gevers Deynootweg. In 1938 is er 1290 m2 aan de Laan van Meerdervoort en de Appelstraat en 620 m2 aan de Appel- en Tomatenstraat. De prijs van 15 maart 1938 tot en met 31 december 2015 bedraagt f 1,45 (€ 0,66) en f 1,35 (€ 0,61) per m2 per jaar. Aan de Moerweg en Hadewychstraat gaat het om 1323 m2. De erfpacht duurt van 15 oktober 1938 tot en met 31 december 2010. De jaarlijkse canon is berekend naar f 1,35 per m2 voor zover er huizen worden gebouwd bestemd voor particulieren. Zijn er andere bestemmingen dan wordt het bedrag opgehoogd tot f 1,75 per m2 (€ 0,79).
Tweede Wereldoorlog
De aannemers Arie en Louis van Harlingen, inmiddels verhuist naar de Rijksstraatweg 584 A en B in Wassenaar, keren ook nog terug naar de Hanenburglaan. Dat gebeurt na de Tweede Wereldoorlog wanneer de bouw van de verwoestende Atlantic Wall onzichtbaar moet worden gemaakt. Ze storten zich op de herbouw van de Hanenburglaan 46 tot en met 56 en een garage in de Pijnboomstraat 145. De eerste drie nummers 46, 46a en 46b zijn eigendom van architect Willem Chiel Kuijper jr. De andere huisnummers behoren toe aan advocaat en procureur mr. Jan Adriaan Risseeuw. Beiden verkopen de grond aan de Coöperatieve Flat-
exploitatie Vereniging Houtrust.
 |
| Bouwplannen van de Van Harlingens aan de Hanenburg- laan. CN moet bedrijfsruimte worden. C staat voor 3-etagewoningen. D is 4 woningen boven elkaar. Tekening: HGA |
Ondertussen blijft Ludo,
met een eigen stal, zijn vrije tijd besteden aan het paardrijden op
wedstrijdniveau. De geschiedenis leert dat hij menige wedstrijd, ook
internationaal, op zijn naam mag schrijven. Hij sluit op 12 maart 1981 op 82-jarige leeftijd zijn ogen. Zijn broer Arie overlijdt elf jaar eerder op 13
januari 1970 op 75-jarige leeftijd.
© Haags Nieuws Bureau 2023
