Fles als strandtent

 

Een nooit geplaatste fles

door Hans Piët

DEN HAAG – Als ondernemer is het starten van een bedrijf, dan wel het uitbouwen ervan geen eenvoudige zaak. Zeker bij de keuze van een net iets andere aanpak. Ook in de Residentie is er dan de confrontatie met een gemeenteapparaat dat zich weinig flexibel opstelt. Er zijn regels en daar dient iedereen zich aan te houden. Kiezen voor een uitzondering wordt zelfs niet overwogen, want als er een schaap over de dam is, volgen er meerdere. Wie vermoedt dat dit protocol er een van de laatste jaren is, zal bij het terugbladeren in de Haagse geschiedenis vaststellen dat het al honderden jaren speelt.
Een voorbeeld uit die lange reeks is terug te vinden in de jaren dertig van de vorige eeuw. De jaren van de grote depressie met haar enorme werkloosheid. In zo’n klimaat lijkt het stimuleren van de economie prioriteit. De geschiedenis leert echter dat Haagse ambtenaren daar heel anders over dachten. Het gevolg van die stugge houding is, dat het zomerseizoen van 1933 een belangrijke toeristische trek-

 Krantenadvertentie van het roomijs dat iedere huisvrouw

 haar gasten zou moeten aanbieden.                    Foto: PR.

pleister misloopt.

Melkinrichting De Nieuwe Landbouw, op 28 januari 1925 bij koninklijk besluit goedgekeurd en ontstaan uit het samensmelten van de bedrijven De Landbouw en De Hoop, heeft namelijk plannen om op het Stille Strand in Scheveningen een plaats te verwerven. Het bedrijf van de in 1874 in Soerabaja geboren directeur Herman Beer kiest daarbij voor een verrassend onderkomen. Dat de melkinrichting heel creatief is in het zichzelf aan klanten presenteren, bewijzen onder meer de krantenadvertenties waarin de letters N en L - niet alleen verwijzend 

naar De Nieuwe Landbouw maar ook naar een worstelend Nederland - een centrale rol spelen. Zo worden producten als room, yoghurt, en eieren in die reclames omschreven als N(ergens) L(ekkerder). Beer, afkomstig uit Amsterdam, maar inmiddels woonachtig aan de Van Merlestraat 102, wil met die publicaties tevens een melkmonopolie in Den Haag voorkomen en Rotterdammers buiten de deur houden. ‘Bent u het daar mee eens betrek dan uw melkproducten van de N.V. De Nieuwe Landbouw. Zo werkt u mee aan het handhaven van de vrije concurrentie in Den Haag’.

 
Roomijs
 
Waar de melkinrichting vooral trots op is, is haar roomijs. Zij is de eerste die haar klanten drie kleuren ijs kan aanbieden. Bovendien heeft de firma ook hygiënisch verpakte vanille- en chocoladewafels in haar assortiment. Hoewel er in de zomer in de Haagse straten wordt rondgereden met opvallende ijscarriers, hoeft de huisvrouw, bij het mislopen ervan, niet naar de winkel in de Stevinstraat 1, het filiaal in de Piet Heinstraat 51A (op de hoek met de Jacob van der Doesstraat) en later het onderkomen in de Wassenaarsestraat 127 in Scheveningen, te komen. ‘U belt ons even en wij bezorgen het bij u

  Het drie kleuren ijs dat in de zomer bij de voordeur wordt
   afgeleverd door de zogenoemde wijkknechten.  Foto: PR. 

thuis op elk gewenst uur van de dag’.

Het bedrijf heeft er speciale, zogenoemde wijkknechten voor in dienst, die niet alleen Den Haag, maar bijvoorbeeld ook Wassenaar en Loosduinen bedienen. Een halve liter ijs kost 70 cent. Voor een liter moet 125 cent worden neergeteld. Om die dienst te kunnen aanbieden is wel een verklaring nodig van de directeur van de Keuringdienst van Waren voor het gebied 's-Gravenhage. Voldoet de aanvraag niet aan het Consumptie-ijsbesluit van 1929 (nr. 321) en 1930 (nr. 476) dan is het bereiden, vervoeren, behandelen of in voorraad hebben verboden.

Hoewel het met bijvoorbeeld de in 1879 begonnen firma De Sierkan om een stevige concurrent gaat, doet De Nieuwe Landbouw, met een bedrijfskapitaal van 100.000 gulden, goede zaken. Gevestigd aan de Noord-West Buitensingel 50 in Den Haag krijgt de naamloze vennootschap in 1931 van burgemeester & wethouders toestemming tot het uitbreiden van de door elektromotoren gedreven zuivelinrichting met stoomketel in perceel Noord-West Buitensingel 51. Wat De Nieuwe Landbouw bij velen populair maakt, is de prijs van haar boter, die zo’n tien cent per pond lager is dan bij concurren-ten. Zo kan ze Delftsche grasboter aanbieden voor 80 cent per pond en verse Australische grasroom-boter voor 55 cent per 5 ons. Al die boter is alleen te koop in de groothandel (tevens filiaal) die is gevestigd in de Piet Heinstraat 51A.

Begin 1933 wil het bedrijf, dat handelt in zuivelproducten, fijne vleeswaren en conserven, zijn inkomsten nog wat stimuleren en bedenkt een uit hout opgetrokken flesvorm. In afmeting is deze 7 meter hoog en 3 meter in doorsnede. Volgens Herman Beer, getrouwd met de in Italië geboren Emma Giulia Longo en vader van twee kinderen, is het geen zitgelegenheid. Hij dient slechts voor de verkoop aan voorbijgangers van melk per glas, gazeuse dranken als sodawater en consumptie-ijs. ‘De aan te wijzen plaats op het Stille Strand laat ik graag aan uw college over’, schrijft hij.
In dezelfde brief van 17 mei 1933 merkt hij op voor nog drie andere plaatsen in Den Haag in aanmerking te willen komen namelijk de Duinlaan bij het eindpunt van buslijn M (Kijkduin), de Benoordenhoutseweg bij halte ‘Boschhek’, tegenover het benzinestation, en de Loosduinsekade hoek Apeldoornselaan.
 
Ludieke vondst
 
Hoewel Herman Beer, op 26 mei 1958 op 83-jarige leeftijd overleden, een foto van zijn fles meestuurt, wordt er op het stadhuis nauwelijks enthousiast gereageerd op deze, toch op zijn minst, ludieke vondst.

   De trekpleister, die in 1933 was bedoeld voor het Stille Strand.  Foto: PR.

Op 29 mei volgt er een zakelijk antwoord. ‘We hebben vorig jaar al vergunningen ver-leend aan twee verver-singstenten op het Stille Strand. Een aan het einde van het pad in het verlengde van het Nieuwe Slag’.

Die plek was vergeven aan de heer J.W.C. Spaargaren. ‘De andere plek, aan het einde van het pad in het verlengde van de Kwartellaan’.

Die standplaats was naar de heer S.T.M. Roodenrijs ge-gaan. ‘Zodoende kunnen wij geen vrijheid vinden voor het plaatsen van nog meer van dergelijke tenten op genoemd strand en kunnen we aan het in uw brief gedaan verzoek niet voldoen’.

Wat de ambtenaar niet vermeld, is dat de beslissing om niet meer dan die twee tenten toe te laten al werd genomen op10 april 1932. Gevolg is, dat nog zes andere aanvragen voor een plek op hetzelfde Stille Strand ook worden afgewezen. Dirk Middelkoop van de Laan van Meerdervoort 26 onderstreept in zijn schrijven dat er van concurrentie geen sprake zal zijn omdat de tenten ver genoeg uit elkaar liggen. Pierre Henri de Cates uit de Rochussenstraat 75, die hoopt op het einde van de Kwartellaan terecht te komen schrijft: ‘Ik heb die plaats heel hard nodig om voor mij en mijn gezin brood te verdienen’. De ambtenaar laat, aan al degenen die achter het net vissen, weten nog wel een standplaats voor een verversingstent beschikbaar te hebben aan het einde van de Kranenburgweg. ‘Nabij de Steigerweg. Mocht u in aanmerking willen komen dan moet u contact opnemen met de Dienst der Gemeentewerken aan het Groenewegje 171’. Bij zijn brief aan De Nieuwe Landbouw voegt hij de alinea toe: ‘Belangrijk is wel, op voorhand op te merken, dat ingevolge het bepaalde van artikel 11 der Verpachtigingsvoorwaarden de eventueel op te richten kiosk moet worden gebouwd overeenkomstig de door ons vastgestelde tekening. Dat betekent dat de in uw bezit zijnde kiosk niet kan worden geplaatst. Ook maken wij u er op attent dat een eventuele pacht aan de Kranenburgweg niet langer zal kunnen duren dan tot 31 december 1934’.

En hiermee stierf het op z’n minst grappige ontwerp een stille dood en was de poging van De Nieuwe Landbouw om op een positieve manier bij te dragen aan de groei in toerisme definitief van de baan.

Tekening die Dirk Middelkoop maakte om aan te tonen dat er van concurrentie geen sprake zou zijn. Behalve de al bestaande strandtenten, waarvan hij graag de tweede wilde pachten, is er tot aan Kijkduin slechts een politiepost en een kanoloods aanwezig.                                                              Tekening: PR.

© Haags Nieuws Bureau 2021