Vergrootglas in strijd
tegen kleine letters
door Hans Piët
Het zijn van die zaken waar je niet op durft te hopen, maar die uiteindelijk toch gebeuren. Ik bedoel welke vooruitzichten worden je als vergrootglas precies geboden. Misschien dat je een oudere heer mag bijstaan tijdens het bezichtigen van zijn postzegelverzameling of zijn vrouw wanneer ze in de avondschemer haar ’s middags aangeschafte roman wil lezen. Toegegeven, heel nuttig allemaal maar spannend!
De verrassing was daarom groot bij het in de fabriek aanhoren van heel andere plannen. Volgens een opgetogen directeur zou het wel eens een echt
avontuur kunnen worden. ‘Hoewel de onderhandelingen nog volop aan de gang zijn, reken ik op een goede afloop’, zei hij. Wat er precies aan de hand is, werd duidelijk uit de gesprekken die de medewerkers met elkaar voerden. Het Haags Gemeentearchief is druk bezig met het digitaliseren van haar opgeslagen erfgoed en heeft besloten om, in tegenstelling tot andere belangrijke archieven als in Amsterdam en Arnhem bijvoorbeeld, na die digitalisering het originele materiaal niet meer uit te lenen. Dat is volgens de archiefwet niet toegestaan, maar Den Haag volgt haar eigen route. Letterlijk wordt er vermeld dat digitaal beschikbaar niet betekent dat het papier niet meer mag worden ingekeken. Wat blijkt is, dat de onderzoeker graag de authenticiteit van de informatie waarborgt. Een vergrootglas vertelde mij dat een idee waarmee het Haags Gemeentearchief speelt is, het dan na zo’n tien jaar te verwijderen omdat de opslag ervan te veel geld kost. Ze meent het vooralsnog te doen uit het oogpunt van bescherming. Het uitlenen van al dat papier is niet bevorderlijk voor haar status is het idee, ofwel het zou onnodige beschadigingen kunnen oplopen. Waar volgens mij geen rekening mee wordt gehouden, is dat veel onderzoekers vanuit praktische overwegingen op 14 of 15 inch schermen werken. Gevolg… de letters van het gekozen document worden wel heel erg klein. Zelfs goede ogen zijn niet voldoende om bijvoorbeeld de jaarboeken van de gemeenteraad te bekijken zonder dat er vergroot en verkleind moet worden. Wie een adres of naam zoekt, kan bij Archieven.nl aan de slag. De doorverwijzing ‘bibliotheek’ biedt de oplossing. Daar zijn adresboeken van alle jaren te vinden. We hebben met z’n allen wel even moeten schateren, op het moment dat we het hoorden. De letters op het beeldscherm zijn zo klein dat je minimaal drie van ons nodig hebt om iets te kunnen lezen, tenzij je vergroot en verkleind. Bovendien ben je al snel een halve dag bezig om de soms 1400 pagina’s door te werken. Er kan namelijk niet op naam of straat worden gezocht. Behalve een heidens karwei ook erg tijdrovend. Vastgesteld werd, dat er in elk geval bij een bezoek aan de studiezaal van het archief een soepele oplossing voor handen moest zijn. Als vergrootglas was ik er niet bij, maar een antwoord leek niet zomaar voor het grijpen. Volgens medewerkers van de fabriek heeft het zeker drie maanden geduurd. Het ging soms om felle discussies tijdens de reguliere maandagvergaderingen. Hadden ze het aan mij gevraagd, dan had ik ze direct in de goede richting kunnen sturen. Uiteindelijk functioneren we al sinds de negende eeuw en met erg goede resultaten. Wat ik heb begrepen, is dat er tijdens die bijeenkomsten een aantal zaken speelde. Een heel belangrijke was ‘maar hoe groot moet dat vergrootglas dan worden’. Mijn broeders moeten niet te zwaar in de hand liggen en niet te groot zijn want dat is onhandig. Zeker wanneer de onderzoeker besluit hem mee te nemen tijdens zijn speurtocht in het archief. Een ander vraag die speelde was, moeten wij voorzien worden van verlichting? Het lijkt mij niet echt nodig, maar misschien denken onderzoekers die de oudheid blootleggen daar heel anders over. Het zou verstandig kunnen zijn om, tegen de tijd dat een beslissing nabij is, een enquête te houden om vast te stellen hoe
iedereen daar tegenaan kijkt. Dan kan direct de vraag worden beantwoord of voor een vierkant glas moet worden gekozen. Ik zie de voordelen niet, maar misschien ben ik bevooroordeeld. Een ander heikel punt tijdens die vergaderingen was, gaan we als gemeentearchief die vergrootglazen gratis uitdelen of moet de toekomstige eigenaar ervoor betalen.
Voordeel bij het weggeven is, dat je hem kunt voorzien van een logo van het Haags Gemeente Archief. Dat levert dan een speelse vorm van promotie op waardoor mogelijk meer onderzoekers voor een bezoek aan de studiezaal kiezen. En ik wil best bekennen, dat het extra charme aan mijn glas zou geven. Nadeel is mogelijk dat mensen het als een collectors item gaan beschouwen. Met een tip van vrienden of kennissen komen ze dan even langs, terwijl ze anders nooit het archief bezoeken. Dat wordt dan nog een hele klus voor de medewerkers van de studiezaal om degenen die onderzoek komen doen te scheiden van mensen die uit zijn op niet meer dan het kleinood. Belangrijke vraag wordt dan, hoe wijs je die personen op een vriendelijke manier de deur. Je kunt dit alles voorkomen door bij binnenkomst het glas uit te delen en het bij het weggaan weer terug te vragen. Bij duurdere exemplaren is dat niet onlogisch. Maar ook daar zitten haken en ogen aan. Het lijkt misschien geen probleem om ons aan het einde van de dag allemaal in een la te deponeren, maar ik wil nu al gezegd dat een ongeluk in een klein hoekje zit. En aan zo’n beschadigd glas heb je niets. De onderzoeker wil zeker zijn van zijn zaak. Hij wil niet drie keer moeten kijken omdat er een kras in de weg zit. Zeker niet omdat het om het kijken op een beeldscherm gaat. Onderzoek heeft uitgewezen dat dit zo wie zo slecht is voor ogen. De belangrijkste vraag is echter, wie gaat het financieren! Staat de wethouder glimlachend klaar met een tas vol geld of wordt de archivaris opgedragen een bijbaantje te nemen om zo ons bestaan te garanderen.
 |
| Een heikel punt is, worden we straks gratis uitgeeld. Tekening: Hans Piët. |
 |
| Staat de wethoude straks glimlachend klaar met een tas vol geld. Tekening: Hans Piët. |
Voordeel bij het weggeven is, dat je hem kunt voorzien van een logo van het Haags Gemeente Archief. Dat levert dan een speelse vorm van promotie op waardoor mogelijk meer onderzoekers voor een bezoek aan de studiezaal kiezen. En ik wil best bekennen, dat het extra charme aan mijn glas zou geven. Nadeel is mogelijk dat mensen het als een collectors item gaan beschouwen. Met een tip van vrienden of kennissen komen ze dan even langs, terwijl ze anders nooit het archief bezoeken. Dat wordt dan nog een hele klus voor de medewerkers van de studiezaal om degenen die onderzoek komen doen te scheiden van mensen die uit zijn op niet meer dan het kleinood. Belangrijke vraag wordt dan, hoe wijs je die personen op een vriendelijke manier de deur. Je kunt dit alles voorkomen door bij binnenkomst het glas uit te delen en het bij het weggaan weer terug te vragen. Bij duurdere exemplaren is dat niet onlogisch. Maar ook daar zitten haken en ogen aan. Het lijkt misschien geen probleem om ons aan het einde van de dag allemaal in een la te deponeren, maar ik wil nu al gezegd dat een ongeluk in een klein hoekje zit. En aan zo’n beschadigd glas heb je niets. De onderzoeker wil zeker zijn van zijn zaak. Hij wil niet drie keer moeten kijken omdat er een kras in de weg zit. Zeker niet omdat het om het kijken op een beeldscherm gaat. Onderzoek heeft uitgewezen dat dit zo wie zo slecht is voor ogen. De belangrijkste vraag is echter, wie gaat het financieren! Staat de wethouder glimlachend klaar met een tas vol geld of wordt de archivaris opgedragen een bijbaantje te nemen om zo ons bestaan te garanderen.
Het pleit niet voor me, maar als je het mij vraagt, is de beste oplossing vooralsnog, al het archiefmateriaal in de studiezaal van het Haags Gemeentearchief onbeperkt ter beschikking te stellen. Nou ja, de toekomst zal het leren.
© Haags Nieuwsbureau 2025
