Nieuwsgebruik in nieuwe media

Hitsige voorzieningen
krijgen koude douche

door Hans Piët

DEN HAAG - Als consument merk je er (gelukkig) niks van. Maar, achter de schermen van het Nederlandse (!) nieuwsbedrijf is een keiharde strijd gaande. De oude en jonge generatie staan daarbij veelal lijnrecht tegenover elkaar. Want, waar de een vecht om behoud, wedijvert de ander voor vernieuwing.
Zeker in het krantenbedrijf is die voorzichtige aanpak gestoeld op traditie. Wie wel eens in, bijvoorbeeld, de Koninklijke Bilbliotheek in Den Haag is geweest om onderzoek te doen naar voorouders en daarbij kranten uit een ver verleden heeft bekeken, constateert al snel, dat er in de afgelopen honderd jaar nagenoeg niets is veranderd aan vorm en inhoud. Een verandering is, dat kranten de laatste jaren in een wat handzamer formaat worden gedrukt. Bovendien is er de tendens tot korte berichtgeving en grotere foto's. Niet echt ingrijpend - en een verbetering? - maar zoals menig hoofdredacteur zijn medewerkers zal toefluisteren: "Je jaagt de abonnee weg als je te drastisch tekeer gaat. En zeker in deze tijd kunnen we ons dat extra verlies niet permitteren".
Reden waarom een (relatief) jonge krant als Den Haag Centraal van oubolligheid aan elkaar hangt en zo een heel arsenal aan nieuwe lezers misloopt. Dat de jeugd geen krant leest, kan daarbij niet als argument gelden. Zo merkte de oud-hoofdredacteur van Het Vaderland, Augustus Anton Humme, tijdens een bijeenkomst in december 1920, al ietwat ontstemd op: "Wat moet ik doen om jongeren mijn krant te laten lezen!". En hij stond daarin niet alleen. Vrijwel iedere ouder kende in die tijd dat probleem. De geschiedenis leert, dat die interesse vanzelf komt. Volgens de statistieken na of vaak tegen het einde van de studietijd.

Doorgebladerd

Daarmee is niet gezegd, dat jongeren het nieuws niet volgen. De komst van radio, televisie en internet heeft het consumeren ervan een stuk vereenvoudigd. Waar vroeger een krant, week- of  maandblad moest worden doorgebladerd op zoek naar iets interessants, is nu de druk op een knop voldoende. Grappig is wel, dat toekomstige hoofdredacteuren het (in dat opzicht) gemakkelijker lijken te krijgen. Onderzoek wijst uit dat de enorme hoeveelheid beschikbaar nieuws benauwend werkt. Veel mensen voelen zich opgejaagd omdat ze de feiten niet van minuut tot minuut kunnen volgen. En daar komt de rust, die een krant veelal uitstraalt, om de hoek kijken. In zo'n dagblad zijn de zaken immers uitgefilterd en hebben ze vaak (naar gelang de politieke kleur) duiding gekregen.
Bij het binden van die (nieuwe) lezer speelt internet een belangrijke rol. Daarbij is het speerpunt bij het gevecht achter de schermen, dat nieuwe media-redacteuren een andere visie hebben, dan oudere collega's. Aafje Hendriks, die vraagt haar werkgever niet te noemen: "Zo'n nieuwe uitlaatklep als internet vraagt om een frisse benadering. De grootste fout, die je, mijn inziens, dan kan maken, is om als krant een elektronische versie de digitale snelweg op te duwen. Ik kan mij voorstellen dat je dit in het begin, als een soort paniekreactie, doet, bang om een boot te missen, maar daarna ga je toch nadenken! Dan zoek je uit hoe mensen met de pagina's op internet omgaan. Je maakt, zeg maar, een analyse van hun gedrag. En dan vertel ik niets nieuws, als ik zeg dat mensen een hekel hebben aan bijvoorbeeld scrollen of het vergroten of verkleinen van pagina's. Je zal dus, ook visueel, op een andere manier met jouw belangrijkste nieuwsfeiten moeten omgaan. Ik kijk niet gek op als straks, wanneer de nieuwe mediaredacteuren echt invloed krijgen, e-boek en iPad leidend worden bij vormgeving en inhoud. Misschien kunnen adverteerders alvast een handje helpen door meer druk uit te oefenen".

Goede manier

Dat ook het televisiebedrijf weinig kaas heeft gegeten over hoe je op een goede manier met de laatste ontwikkelingen kunt omgaan, komt het best tot uitdrukking in de nieuwsuitzendingen van zowel de publieke als commerciële zenders. Veel kijkers zullen zich zwaar gehandicapt voelen bij de mededeling, dat ze voor meer nieuws op NOS of RTL punt nl moeten zijn. Behalve dat een groot deel van de mensheid nog altijd een computer ontbeert, wordt het idee, dat je de belangrijkste nieuwsfeiten van die dag krijgt voorgeschoteld, zwaar ondergraven. De kracht van die mededeling doet de onschuldige kijker vermoeden, dat als hij het echt wil weten, internet de bron is. Hoewel een NOS-woordvoerder zich verdedigt met: "we hebben maar 20 minuten en daarin kun je niet alles vertellen", ligt de kern van de zaak elders.
Met een cynische blik beschouwd zou je zeggen: er kijkt zeker niemand op die site en met deze mededeling hoopt de omroep dat te veranderen. Want, laten we eerlijk zijn; geruisloos het adres onder in beeld zou voldoende moeten zijn om de geïnteresseerde te stimuleren. Of is het de bedoeling, dat we in het vervolg met de computer op schoot naar die nieuwsuitzendingen kijken? Maar, ook dan schieten de televisiezenders tekort. Die korte verwijzing brengt de kijker namelijk niet direct naar de juiste pagina. Daarvoor is nog heel wat klikken (en onthouden van het onderwerp) nodig. Wat dat betreft, kan de televisiemaker veel leren van de eindredacteur bij een krant. Want, ook hij verwijst (ingegeven door maximale lengtes op bijvoorbeeld de voorpagina) door naar elders in zijn dagblad, maar dan wel met het noemen van het paginanummer en de kop boven het bericht of het verhaal. Hij weet namelijk, dat het scheppen van een dolhof averechts werkt bij de lezer. Het is de beste manier om hem voorgoed kwijt te zijn.


© Haags Nieuws Bureau 2010